Algemeen
Een ontwikkelingsvisie of een globaal inrichtingsplan geeft een beeld van hoe een projectgebied zich kan ontwikkelen. Het is geen plan dat tot in de details aangeeft hoe het project er moet uitzien. Het is wel een goed onderbouwde visie op de ruimtelijke ontwikkeling die de ambitie van het gemeentebestuur weerspiegelt. Dit plan werkt ook inspirerend en informerend voor de betrokken eigenaars en gebruikers, buurtbewoners, dorpsbewoners- en verenigingen, ontwikkelaars en voor het gemeentebestuur. Het is belangrijk dat zij betrokken worden bij de opmaak ervan door een actieve participatie en een uitgebreide communicatie op maat.
Om tot kwalitatieve en duurzame ontwikkelingen te komen, moeten er heel andere pistes genomen worden dan de klassieke verkaveling en de straatbebouwing. De integratie van nieuwe woontypologieën, het verweven van functies, het integreren van collectieve en publieke voorzieningen, het behoud en versterken van landschapsstructuren en -elementen, het behoud van de dorpsidentiteit, het bekomen van een kwalitatief en duurzaam evenwicht tussen verdichten en groene ruimte, enz. zijn aspecten die om sterk ontwerpend onderzoek vragen. Hierbij moeten verschillende expertises betrokken worden of een multidisciplinair team worden samengesteld op maat van de specifieke vraag. Ontwerpend onderzoek en participatie stimuleren anders denken en zorgen voor meer creatieve oplossingen. Dit leidt tot gedragen visies.
Omwille van de multidisciplinaire expertise die aanwezig is bij het IOK planteam en bij IOK projectontwikkeling, omwille van de wens om ook Atelier Ruimte Kempen - een initiatief van IOK om te werken rond ruimtelijke kwaliteit - nauw te betrekken bij het verder uitwerken van een visie en omwille van de kennis de men bij IOK reeds heeft over de gemeente Westerlo en haar deelgemeenten, werd gekeken naar IOK in functie van ondersteuning bij het verder uitwerken van een visie voor het binnengebied gelegen aansluitend op de weg Hogeheide en gelegen tussen de wegen Gravin de Merodestraat, Pastorijstraat en Oude Westmeerbeekseweg, ten westen van de dorpskern van deelgemeente Heultje.
De gemeente is in de mogelijkheid om deze opdracht ‘in-house’ toe te vertrouwen aan IOK. De opdracht valt bijgevolg buiten het toepassingsgebied van de wet van 17 juni 2016 betreffende overheidsopdrachten op basis van artikel 30 van voorgenoemde wet, met name het in-house-toezicht. De ondersteuning van de gemeente door IOK gebeurt immers, voor deze opdracht, op basis van het in-house principe, waarbij IOK niet optreedt als marktspeler maar als ‘in-house verlengstuk’ van het lokaal bestuur. Een opdracht die wordt gegund aan een intergemeentelijk samenwerkingsverband door een aandeelhouder is een gezamenlijke in-house opdracht wanneer voldaan is aan de voorwaarden zoals vermeld in artikel 30,§ 3 van voorgenoemde wet. In kader van deze opdracht voldoet IOK aan de vermelde voorwaarden.
Analyse als basis van een kwalitatief ontwerpproces
De aanpak die door IOK wordt voorgesteld, vertrekt vanuit een grondige analyse van het plangebied en de ruimere omgeving, die wordt uitgevoerd door de IOK plangroep, omdat dit de basis vormt van een kwalitatief planproces. Deze analyse zal resulteren in o.a. kaarten, een fotoreportage, cijfermateriaal vanuit bestaande bronnen, een overzicht van de bestaande ruimtelijke kaders, enz. Door de IOK plangroep zal verder ook een document worden opgemaakt waarin de analyse wordt opgenomen. Dit document zal tijdens het ontwerpproces steeds verder worden aangevuld en zal mee bepalen hoe het inrichtingsplan er uiteindelijk zal gaan uitzien.
Op basis van deze analyse worden de knelpunten, de potenties en de grote krijtlijnen met betrekking tot de ontwikkelingsmogelijkheden geformuleerd, wordt de (voorlopige) contour van het studiegebied bepaald (deze kan nog aangepast worden in de loop van het proces) en wordt de (voorlopige) contour van verschillende ontwikkelingsfasen bepaald (deze kan nog aangepast worden in de loop van het proces). Deze analysefase zal bepalend zal zijn voor het verdere verloop van het traject en zal de gemeente kunnen op weg helpen in functie van het maken van meer concrete keuzes met betrekking tot het verdere traject.
Verder verloop ontwerpproces
Naar aanleiding van de probleemstelling die door de gemeente naar voren is gebracht in het verkennend gesprek werd door IOK in de opdrachtnota een voorstel uitgewerkt van hoe een ideaal traject er voor dit specifieke project uit kan zien, waarbij de gemeente op basis van dit voorstel het gewenste traject kan samenstellen.
Het voorgestelde ontwerpproces bestaat globaal bekeken uit drie stappen, waarbij elke stap een bepaalde doelstelling heeft en waarbij het de bedoeling is om bij elke stap tot een bepaald resultaat te komen. Behalve een grondige analyse en de opmaak van een analysenota (stap 1) zal er ook nog een visie- en structuurschets worden opgemaakt (stap 2) om uiteindelijk te komen tot een inrichtingsplan (stap 3). Per stap zal er een publiek participatietraject (publieke infomarkt, dorpsatelier, schoolatelier) voorzien worden. Tijdens het ontwerpproces zelf, kan dit gewijzigd en verder verfijnd worden.
IOK plangroep en IOK projectontwikkeling zullen de gemeente begeleiden in het doorlopen van het volledige traject.
Bestuurlijke opvolging
De stuurgroep wordt gevormd door het projectteam, samengesteld uit verschillende actoren vanuit de gemeente en IOK, én een uitgebreidere vertegenwoordiging van de gemeente, zowel ambtenaren als schepenen. De stuurgroep komt op bepaalde tijdstippen samen en neemt alle formele beslissingen in het proces. Zij zal de grote stappen van het project en eventuele deelprojecten afsluiten met de bekrachtiging van een document, en ook beslissen welke actoren en maatschappelijke groepen worden geraadpleegd, welke communicatie-initiatieven waar en wanneer plaatsvinden, enz. De stuurgroep stuurt het proces dus mee.
In functie van het politiek draagvlak zal de stuurgroep op regelmatige tijdstippen concrete beslispunten voorleggen aan het volledige gemeentebestuur.
Timing ontwerpproces
De totale tijdsbesteding voor het doorlopen van het ontwerp- en participatieproces kan op voorhand niet bepaald worden gezien de eerste stap bepalend zal zijn voor de inhoud en het verloop van de tweede stap en idem voor de derde stap. De ingeschatte timing bedraagt circa twee maanden per stap of zes maanden in het totaal voor de opmaak van de globale inrichtingsvisie.
Raming kostprijs ontwikkelingsvisie/inrichtingsplan
De totale kostprijs voor het doorlopen van het ontwerp- en participatieproces kan op voorhand niet bepaald worden gezien de eerste fase bepalend zal zijn voor de inhoud en het verloop ven de tweede fase en idem voor de derde fase. Er wordt door IOK wel een raming voorgesteld voor de verschillende afzonderlijke onderdelen of stappen die deel uitmaken van het proces. Op basis hiervan lijkt het dat er rekening dient gehouden te worden met een geraamde kostprijs van minimaal circa 50.000 euro. De organisatie, het voorzien van de nodige infrastructuur en de publieke communicatie in het kader van het participatieproces gebeurt door de gemeente zelf.
Op basis van de ingeschatte timing kan aangenomen worden dat gehele ontwerpproces minstens zes maanden in beslag zal nemen. De facturatie van de opdracht zal dus gespreid kunnen worden over de jaren 2023 en 2024. In functie van planning op het vlak van ruimtelijke ordening werd in de meerjarenplanning een krediet voorzien van 178.000 euro voor 2023 en van 100.000 euro voor 2024. Er werden voorlopig nog geen andere concrete planningsinitiatieven opgestart. Gelet op het bovenstaande mag er vanuit gegaan worden dat er in de meerjarenplanning voldoende krediet voorzien werd in functie van het toekennen van de voorliggende opdracht aan IOK.
Mogelijke stappen in het kader van concrete ontwikkelingen
Op basis van het uiteindelijke inrichtingsplan kunnen er verschillende ontwikkelingsvelden of ontwikkelingsfasen bepaald worden. Er zijn allerlei mogelijkheden om kwalitatieve projecten te realiseren. Bijvoorbeeld betrokkenheid van Kwaliteitskamer Kempen in het kader van een adviestraject, selectieprocedure en wedstrijdprocedure, architectenpool, enz. Bij de laatste fase kunnen deze mogelijkheden verder onderzocht worden.
De gemeenteraad keurt de opdrachtnota, die door de IOK plangroep werd uitgewerkt op 1 april 2022, goed en geeft opdracht aan IOK om te starten met het verder uitwerken van het voorgestelde ontwerp- en participatieproces.