De Vlaamse overheid wenst om diverse redenen de kaart te trekken van pijpleidingen voor het transport van (gevaarlijke) producten.
Er wordt gewezen op de kansen en opportuniteiten van pijpleidingtransport.
De gemeente Westerlo wordt reeds doorkruist door tal van pijpleidingen.
In december 2019 was er een lek in de ethyleen pijpleiding in Oevel-Westerlo waardoor het gemeentelijk rampenplan werd opgestart.
Het College is zich dan ook terdege bewust van belangrijke knelpunten, gevaren en obstakels bij het gebruik van pijpleidingen.
Op basis van de beschikbare informatie wenst de gemeentraad reeds een aantal bezwaren te formuleren.
Deze bezwaren kunnen nog verder uitgewerkt, aangevuld en juridisch onderbouwd worden.
Momenteel liggen 3 locatie-alternatieven voor waarvan er 2 (combinatietracé) op grondgebied Westerlo.
Het voorgestelde tracé in Westerlo doorkruist heel wat bos- en natuurgebieden (Teunenberg, Nieuwe Hoeve, Sterschotbos, Stassenbos) en tal van landbouwgronden.
De gemeenteraad bestempelt de plannen van de Vlaamse overheid -een (bijkomende) leidingstraat met een breedte van maar liefst 45 meter- als megalomaan en nefast voor onze leefomgeving. Daarenboven worden ook de veiligheidsrisico’s zwaar onderschat.
Alleszins is het zuidelijke tracé en het gecombineerd centraal tracé zoals uitgetekend op het grondgebied van de gemeente Westerlo, voor de gemeenteraad onaanvaardbaar en wel om de volgende redenen (niet-limitatief):
De geplande reservatiestrook heeft een breedte van 45 m voor de aanleg van 7-8 pijpleidingen terwijl er momenteel slechts concreet vraag is naar één pijpleiding voor propaan. Het (veel te grote) aanbod is dus niet in overeenstemming met de reële behoeften vanuit de chemiesector.
De reservatie van een 45 m brede strook is dan ook exuberant.
De realisatie van 3 (bijkomende) leidingen de eerstvolgende decennia kan al als zeer ambitieus worden bestempeld, 5 (bijkomende) leidingen lijkt al utopisch terwijl 8 (bijkomende) leidingen volstrekt onrealistisch is.
Een strook met een breedte van 45m, door het open ruimtegebied van de gemeente, is dan ook een nodeloos litteken in het landschap.
Ontegensprekelijk zijn er haalbare alternatieven, zowel op het vlak van locatie als aanlegmethode door onder meer gebruik te maken van andere en betere beschikbare technieken zoals o.m. gestuurde boringen nabij of onder bestaande lijninfrastructuren zonder inname van open ruimte en vernietiging van waardevol bos en natuur.
Op Westels grondgebied is er al een bestaande leidingstraat tussen de E313 en het Albertkanaal. Volgens de Vlaamse overheid zou die verzadigd zijn. Vragen van de gemeente over huidige invulling van die straat of over resterende beschikbaarheid konden tot op heden niet worden beantwoord.
Mits het groeperen van de aanwezige pijpleidingen biedt deze leidingstraat voldoende ruimte voor nog bijkomende leidingen.
Een reservering van ruimte brengt onzekerheden met zich mee, net omdat het gaat over een “mogelijke, toekomstige aanleg” van pijpleidingen. De vraag naar extra pijpleidingen is per definitie onzeker en afhankelijk van ongekende ontwikkelingen. De aanleg van een nieuwe leidingstraat, en in het bijzonder de impact ervan voor de aanleg van 1 effectieve pijpleiding nu en mogelijke bijkomende leidingen binnen één of meer tientallen jaren is daarom onverantwoord en ontoelaatbaar.
Omwille van ruimtegebrek ten zuiden van de E313 wijkt het tracé op grondgebied Westerlo af van de bestaande lijninfrastructuur om met een grote bocht langs de woonkern en industrie van Oevel en de wijk Trienenkant te gaan. Hierdoor loopt het tracé dwars door bos, natuur, akkers en weilanden, in het bijzonder door de bossen en natuur van Teunenberg, Nieuwe Hoeven en door Sterschotbos. Hoewel de realisatie gefaseerd zou verlopen, blijkt voor de aanleg van de eerste leiding die volgens planning gerealiseerd wordt tegen 2024, reeds een breedte nodig van ongeveer 20 m. Dat betekent dat voor die strook van 20 m waardevolle bossen dienen gekapt en definitief ontbost te worden. Heraanplanting als bos behoort niet tot de mogelijkheden, enkel bepaalde bosrandsoorten zijn nog toegelaten. De ontboste strook van 45 m brengt dan ook grote schade teweeg aan een bosgebied dat al sinds 1750 op de Ferrariskaart aanwezig is en aan de aanwezige fauna en flora. Een deel van die bossen zijn domeinbos in beheer van ANB, een ander deel privaatbos in beheer van de Bosgroep Zuiderkempen en allen opgenomen in een bosbeheersplan. Bos draagt bij aan het welbevinden en de gezondheid van de mens en is een belangrijke factor in het klimaatprobleem. Bos herbergt biodiversiteit, draagt bij aan de luchtkwaliteit en buffert geluidsoverlast.
Het zuidelijk tracé treft ook veel landbouwgronden. Hoewel medegebruik mogelijk blijft kunnen de landbouwers niet meer ten volle gebruik maken van hun akkers. De teelten zullen regelmatig beschadigd worden door onderhoudswerken of controles. De landbouw krijgt nogmaals klappen!
Hetzelfde geldt voor de inwoners van Oevel en Trienenkant die omsingeld worden door leidingen die hun veiligheidsgevoel aantasten.
Na de aanleg van het Albertkanaal en de E313, de industriezone met grote bedrijven en windmolens, wordt het deeldorp Oevel thans bedreigd door pijpleidingen!
De impact is ook regelrecht in strijd met de ambitieuze plannen van de Vlaamse overheid om 4000 ha extra bos te realiseren tegen 2024 én met de overtuiging van de gemeente om bijkomend bos te realiseren binnen het gemeentelijk klimaatactieplan. Plannen die moeilijk realiseerbaar zijn als op hetzelfde moment flagrante ontbossingen plaatsvinden voor een leidingstraat. Westerlo is een groene gemeente en wil dat blijven, mét ongeschonden bos, natuur en open ruimte.
Hoewel momenteel slechts de reservatie van het mogelijke tracé van de leidingstraat voorligt is het van belang te weten hoe de realisatie ervan zal verlopen. Hoe zullen de pijpleidingen worden aangelegd, welke factoren bepalen de toe te passen techniek. Landelijke gebieden lijken de voorkeur te genieten omdat die zich lenen tot het toepassen van de sleuftechniek die ook de goedkoopste optie is. De kosten van het reserveren van ruimte komen voornamelijk voort uit de vermindering van de grondwaarde indien die conform de bestemming hoger is dan landbouwgrond. Een bijkomende kost ontstaat doordat de gebruiksmogelijkheden van de gereserveerde ruimte beperkt worden. Dit leidt tot de keuze voor open ruimte, terwijl die net kostbaar en zelfs onbetaalbaar is. Met toepassing van de BBT moet het mogelijk zijn om andere aanlegmethodes te kiezen die de tracés kunnen verleggen naar de bestaande lijninfrastructuur met behoud van de nodige veiligheidsgaranties en de vrijwaring van open ruimte, bos en natuur.
In de landelijke gebieden zullen pijpleidingen worden aangelegd volgens de meeste simpele techniek: sleuf graven, leidingen plaatsen en landschap zo goed als mogelijk laten herstellen. Enkel bij het kruisen van bestaande infrastructuur zal een onderboring worden toegepast. De pijpleidingen bevinden zich dus ondiep op ongeveer - 1.20 m, wat een reëel gevaar inhoudt ingeval van beschadigingen. Pijpleidingen vervoeren immers vooral gassen of vloeistoffen met gevaareigenschappen. Recent werd de gemeente geconfronteerd met een lek in een ethyleen-pijpleiding waardoor het gemeentelijke rampenplan gedurende meerdere dagen was afgekondigd.
Pijpleidingen liggen daarom beter in bestaande leidingstraten in beschermde zones. Leidingincidenten worden meestal veroorzaakt door graafwerkzaamheden door derden. Lekkages resulteren doorgaans in bodemverontreiniging of gas- of mistwolken. Het ontstaan van bodemverontreiniging in bos-, natuur-, of landbouwgebied heeft ernstigere gevolgen dan bijvoorbeeld in industriegebied. Ongeacht de aanlegmethode dient steeds de best beschikbare technologie te worden toegepast om samen met een zorgvuldige en deskundige aanleg en een correct onderhoud de veiligheid voor mens en milieu te waarborgen.
Dit onderzoek ontbreekt, terwijl een onafhankelijke studie over de gevolgen van dit project voor de gemeente Westerlo en voor de Westelse inwoners en bedrijven, maar uiteraard ook voor alle andere gemeenten, zich opdringt.
Een nieuwe leidingstraat met een breedte van 45 m is onrealistisch en voor de gemeente totaal onaanvaardbaar.
De gemeenteraad tekent daarom bezwaar aan tegen de plannen van het zuidelijk tracé en het gecombineerd centraal tracé omwille van de zeer grote impact op de leefomgeving en de onherstelbare schade aan waardevolle bossen, natuur, akkers en weilanden.
Het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen en het beleidsplan Ruimte Vlaanderen
Het decreet algemene bepalingen milieubeleid en het MER decreet
Het Vlaams energie- en klimaatplan
De gemeenteraad beslist unaniem bezwaar in te dienen tegen de plannen van de Vlaamse overheid voor een GRUP voor de realisatie van een leidingstraat Antwerpen- Ruhr conform bovenstaande overwegingen en dit op basis van de thans beschikbare informatie. Dit bezwaar kan nog verder aangevuld en juridisch onderbouwd worden.